فلسفه بسکتبال 3×3 از دیدگاه ولادا جوروویچ

ولادا جوروویچ از جمله مربیان بزرگ بسکتبال اروپا است که از سال 1973 تا 2019 در مربیگری فعالیت کرده است؛ او فلسفه و دیدگاه منحصر به فردی درباره بسکتبال سه به سه دارد که در این مطلب به آن پرداخته‌ایم.

دیدگاه شماره ۱ – بسکتبال 3×3 یک ورزش متفاوت با بسکتبال ۵ علیه ۵ است

اگر یک بازیکن فوتبال موفق را به زمین فوتسال ببرید، شاید آن طور که باید عملکردی مشابه با زمین بزرگ فوتبال را به نمایش نمی‌گذارد؛ به این دلیل که این یک ورزش متفاوت است. اما این بهترین راه آماده‌سازی و پیشرفت از طریق همین فضای محدود است؛ به عبارت دیگر بسکتبال 3×3 علاوه بر اینکه خود یک ورزش جداگانه و مستقل است، بهترین راه برای پیشرفت و آماده‌سازی در بسکتبال ۵ علیه ۵ است.

شاید بهترین زمانی که می‌توان به سراغ بسکتبال 3×3 رفت (برای بازیکنانی که فعالیت اصلی‌شان بسکتبال ۵ علیه ۵ است) بعد از پایان فصل و در Off Season است؛ یعنی بازیکنان به جای اینکه به خانه بروند و هیچ‌کاری انجام ندهد، می‌توانند در کنار تمریناتی که در این بخش از فصل دارند، به بسکتبال 3×3 هم مشغول شوند.

یادتان باشد که شما در این ورزش باید در فضای محدودتر نسبت به بسکتبال ۵ علیه ۵ سریعترین تصمیمات را بگیرید. ما در این ورزش به جای ۲۴ ثانیه، ۱۲ ثانیه مالکیت توپ داریم و باید در این مدت بهترین و سریعترین عملکرد را به نمایش بگذاریم. این تغییرات و محدودیت‌ها موجب خواهد شد تا شما در بسکتبال ۵ علیه ۵ یک بازیکن موفق‌تر، سریع‌تر و با ارزش‌تر برای تیم خودتان باشید.

 

دیدگاه شماره ۲ – بسکتبال 3×3 مناسب‌ترین رشته برای کشورهای کوچک است

در کشورهای کوچک یا حتی کشورهای بزرگ و ثروتمند که هزینه‌ای برای بسکتبال نمی‌کنند، این ورزش بسیار به صرفه و جمع و جور است. مدت بازی‌ها بسیار کوتاه است. خود مسابقات در ۱۰ دقیقه برگزار می‌شود و شاید یک تورنومنت نهایت ۲ الی ۳ روز بیشتر زمان نبرد؛ اما در همین مدت کوتاه تیم‌ها می‌توانند تعداد قابل توجه‌ای بازی کنند.

از نظر سفر، هزینه اقامت، مدت زمان درگیر بودن یا حتی برگزاری تمرین با افراد کمتر به دلیل محدودیت تعداد بازیکنان در این ورزش، هزینه‌های آن به نسبت بسکتبال ۵ علیه ۵ بسیار کمتر و به صرفه‌تر است. این به صرفه بودن برای باشگاه‌های کوچک بسیار مفید است تا در شرایطی که نمی‌توانند بازیکنان خود را در شرایط مسابقه ۵ علیه ۵ قرار دهند، به رقابت‌های 3×3 ببرند و آن‌ها را تا حد امکان درگیر بازی و مسابقه کنند.

علاوه بر این، معمولا این ورزش در محیط‌های عمومی، اجتماعی و فضای باز برگزار می‌شود و بیننده‌های بسیاری را به خود جلب می‌کند. به همین دلیل می‌تواند بهترین فرصت و موقعیت برای اسپانسرها باشد تا در یک فضای کاملا عمومی کار خود را تبلیغ و در عین حال به گسترش ورزش و بسکتبال هم کمک کنند.

دیدگاه شماره ۳ – نبودن مربی در مسابقه 3×3 تصمیمی هوشمندانه برای این ورزش است

در بسکتبال 3×3 مربی نمی‌تواند در مسابقات تیم خود را مربیگری و راهنمایی کند. این موجب خواهد شد تا بازیکنان در شرایطی که مربی وجود ندارد و تصمیمات همگی بر عهده خودشان است تفکر، دید و هوش بسکتبالی خود را تقویت کنند.

این نبود مربی باعث می‌شود تا به طور کلی بازیکنان از نظر تصمیم‌گیری و عملکرد تا حد ممکن مستقل و به بازیکنانی پخته و با دانش تبدیل شوند.

از دید من (ولادا جوروویچ) بازیکنان نباید مانند آدم‌آهنی همیشه تحت فرمان مربی باشند و از خودشان هیچ هوشی به خرج ندهند. در بسیاری از مسابقات حساس می‌بینیم که Player Maker که اغلب گاردها هستند به مربی نگاه تا سیستم بازی را براساس سیگنال مشخص کنند. آن‌ها بدون آگاهی به علت اعلام این سیگنال و برنامه بازی از سوی مربی، به سایر بازیکنان هم آن را اعلام می‌کنند.

من (ولادا جوروویچ) از این بازی خوشم نمی‌آید. چون معتقدم آن‌ها مثل یک سرباز فقط به مربی گوش می‌دهند و هیچ تفکری برای ایجاد و خلق اتفاقات جدید به صورت مستقل ندارند؛ آن‌ها بازیکن هستند، اختیار خودشان را دارند و باید یک کاری از دید خودشان به تنهایی هم انجام دهند.

به همین دلیل است که من معتقدم بسکتبال 3×3 یک ورزش خوب و فوق‌العاده است؛ چون مربی در تمرین حضور دارد، تاثیرش را بر روی تیم هم از نظر تاکتیکی و هم از نظر تکنیکی می‌گذارد و در یک جمله کارش را به بهترین شکل پیش از مسابقه برای تیم و بازیکنانش می‌کند اما در مسابقه جایی ندارد و از درخواست تایم‌اوت تا مدیریت بازی و گرفتن تمامی تصمیمات همگی برعهده خود بازیکنان است.

دیدگاه شماره ۴ – بسکتبال 3×3 تقابل با زمان است

برخلاف بسکتبال ۵ علیه ۵ که شما زمان مناسبی دارید تا برنامه بازی خود را در حمله اعلام کنید، در بسکتبال 3×3 وقت شما بسیار محدود است و باید خیلی سریع بازی کنید و تصمیم بگیرید.

این اتفاق باعث خواهد شد تا بازیکنان قدرت تصمیم‌گیری‌شان را در کمترین زمان ممکن تقویت کنند و بتوانند با افزایش تمرکز و دقت به بازیکنانی تیزهوش با عکس‌العمل بالا تبدیل شوند.

 

دیدگاه شماره ۵ – بسکتبال 3×3 بیشترین موقعیت بازی تک به تک را فراهم می‌کند

براساس یک تحقیق گسترده از بسکتبال 3×3، به طور کلی ۵۰ درصد از شرایط حمله در این ورزش به صورت ۱ علیه ۱ است؛ پدیده‌ای که برای بسکتبال ۵ علیه ۵ بی‌نظیر است.

در برخی کشورها (که به گفته جوروویچ اسپانیا هم شامل آن می‌شود) بازیکنانی وجود ندارند که در سطح بالا بتوانند از سد یار مقابلشان در بازی ۵ علیه ۵ عبور کنند. اتفاقی که در کشورهایی مانند لهستان، اسلوونی یا چک به مراتب دیده می‌شود و علت آن وجود بسکتبال در سطح شهرها و برپایی مداوم فستیوال‌های بسکتبال سه علیه سه است؛ حتی پیش از زمانی که 3×3 از سوی فیبا به یک ورزش تبدیل شود و آن زمان بسکتبال خیابانی رواج داشت.

این پایه و Fundamental بسکتبال است؛ اگر شما نتوانید در بازی تک به تک موفق باشید، در بسکتبال بازیکن موفق و خوبی نخواهید بود.

دیدگاه شماره ۶ – بهترین موقعیت برای تقویت شوت در مسابقه به واسطه بسکتبال 3×3 رخ می‌دهد

در ادامه همان تحقیق از بسکتبال 3×3، مشخص شد که ۳۰ درصد دیگر از شرایط حمله به شوت اختصاص دارد که در اکثر مواقع شوتِ در حال حرکت است نه به صورت ایستاده و Standing Shot! به همین دلیل شما می‌توانید در این ورزش شوت خودتان را در مسابقه تقویت کنید.

بی‌شک تمرینات انفرادی شوت مفید هستند و می‌تواند به پیشرفت بازیکنان بسیار کمک کند. اما اینکه بازیکنان بتوانند در شرایط مسابقه مهارت خود را تقویت کنند (برای اطلاعات بیشتر در این رابطه به مطلب “تمرین در شرایط مسابقه؛ مهم اما نیازمند درک” بروید) صدها برابر بهتر از تمرینات خشک و ساده است.

بسکتبال 3×3 یک بازی قابل دسترس و جمع و جور است که شما می‌توانید مهارت‌های خود را در آن تقویت کنید و قطعا اقدام به شوت یکی از مهمترین مهارت‌ها به حساب می‌آید.

دیدگاه شماره ۷ – بازی همراه با Screen کمتر از چرخش توپ و شوت

۲۰ درصد باقی‌مانده آن تحقیق به بازی ۲ علیه ۲ یا بازی همراه با Screen اختصاص دارد. این بدین معناست که بازی یا براساس شوت یا براساس چرخش توپ و مهارت فردی است و کمتر اتفاق می‌افتد که ما شاهد Screen در بازی باشیم. این به دلیل بازی زمان کم و محدودی است که در اختیار بازیکنان در هر فاز مالکیت گذاشته شده است.

در بازی ۵ علیه ۵ به جز بازیکنی که Screen را می‌گذارد و بازیکنی که Screen را دریافت می‌کند، سه بازیکن دیگر هم در شرایط Spacing و فضاسازی حضور دارند که می‌توانند در این روند تاکتیکی تاثیرگذار باشند ولی در بازی سه علیه سه تنها یک بازیکن جز آن دو بازیکن حضور دارند. اما با این حال، همین درصد کم هم به بازیکنان کمک می‌کند تا در بازی همراه با Screen پیشرفت داشته باشند.

دیدگاه شماره ۸ – در بسکتبال 3×3 مفهوم Transition (انتقال) متفاوت با بسکتبال ۵ علیه ۵ است

در بازی ۵ علیه ۵ ما چهار مفهوم حمله، دفاع، ضدحمله (Fastbreak) و انتقال را داریم؛ اما در بازی ۳ علیه ۳ ما مفهومی تحت عنوان Fastbreak نداریم و به همین جهت خیلی به ندرت یا شاید حتی بتوان گفت اصلا با امتیازآوری ساده و در شرایط آسان نخواهیم داشت و بازیکنان همواره با بازیکنان تیم حریف روبرو هستند.

نکته جالب در فلسفه بسکتبال 3×3 وجود انتقال در آن است. انتقال در بسکتبال 3×3 سریعترین از آن چیزی که در بسکتبال ۵ علیه ۵ رخ می‌دهد، اتفاق می‌افتد. بازیکنان سریعا نقش‌شان از حمله به دفاع و بالعکس جابجا می‌شود و باید به نسبت خط سه امتیازی یک انتقال را داشته باشند؛ این موضوع باعث خواهد شد تا در همین ۱۰ دقیقه به نظر کوتاه بازیکنان فعالیت‌بدنی بیشتر و سنگین‌تری به نسبت بسکتبال ۵ علیه ۵ داشته باشند.

دیدگاه شماره ۹ – بسکتبال 3×3 سنگین‌تر و پرفشارتر از بسکتبال ۵ علیه ۵ از نظر فیزیولوژیکی

در بازی ۵ علیه ۵ علاوه بر شما ۴ هم‌تیمی دیگر در زمین حضور دارند تا در دفاع و حمله نصف زمین شرکت داشته باشند و با توجه به فضاسازی‌های موجود و باز بازی کردن، تحرک کمتری رخ می‌دهد. علاوه بر این‌ها ۷ بازیکن دیگر بر روی نیمکت هستند تا جایگزین ۵ بازیکن داخل زمین شوند. تعداد تایم‌اوت‌ها، متوقف شدن‌های مکرر بازی و بسیاری از این موارد موجب شده است تا بازیکنان به نسبت بسکتبال 3×3 خستگی کمتری را در مدت ۱۰ دقیقه یک کوارتر تجربه کنند.

در بسکتبال 3×3 بازیکنان مدام درحال تحرک هستند، انتقال آن‌ها همان‌طور که گفته شده بسیار زود رخ می‌دهد. تعداد بازیکنان در نصف زمین کمتر است و فضای بیشتری برای حرکت و تحرک دارند. تعداد تعویضی‌ها فقط ۱ بازیکن است و اگر بازیکنی مصدوم شود عملا سه بازیکن درون زمین باید کامل بدون وجود بازیکن تعویضی بازی کنند.

به همین جهت ما معتقدم هستیم که علاوه بر بحث مهارتی و تکنیکی، بسکتبال 3×3 به آماده‌سازی بدنی و جسمانی بازیکنان هم کمک بسیار زیادی می‌کند و همچنان باید تاکید کنیم که بسیار برای Off Season مناسب و مفید است.

دیدگاه شماره ۱۰ – چهار اتفاقی که موجب پیروزی در بسکتبال 3×3 می‌شود؛ اصل مهم RFTL

۱- ریباند کردن (Rebounding): در چنین بازی سریع و محدودی، ریباند کردن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. هر تیمی که بتواند اقدام‌های ناموفق را از آن خود کند، شانس بیشتری نسبت به حریف دارد تا کسب امتیاز کند. پس به سادگی هرچقدر ریباند بیشتر باشد شانس و موقعیت گل‌زدن هم بیشتر می‌شود و در این شرایط می‌توان اقدام‌های بیشتری داشت و در صورت داشتن دقت در این اقدام‌ها به پیروزی رسید.

با توجه به خاصیتِ این شکل از بازی که علاوه بر پایان زمان بازی، تیمی که زودتر به امتیاز ۲۱ برسد برنده رقابت است، هر اقدام و گل بسیار مهم و با اهمیت است. پس باید تلاش شود تا مالکیت توپ را به دست آورد.

 

۲- پرتاب‌های آزاد (Free Throws): برای درک بهتر اشاره می‌کنم به خاطره‌ای یک مسابقه اروپایی؛ تیم من با ۱ امتیاز اختلاف بازنده مسابقه شد و در آن بازی ما از ۲۲ پرتاب آزاد ۱۱ پرتاب موفق (۵۰ درصد) داشتیم. بعد از بازی در کنفرانس خبری گفتم:

بازی سختی داشتیم اما ما به پرتاب‌های آزادی که به ثمر نرساندیم باختیم. ما ۵۰ درصد پرتاب آزاد را تبدیل به امتیاز نکرده‌ایم.

بعد از من مربی تیم مقابل که فرانسوی بود گفت:

من حرف مربی تیم روبرو را درک نمی‌کنم! ما هم ۵۰ درصد پرتاب‌های آزاد خودمان را گل نکرد‌ه‌ایم اما پیروز شدیم. پس مشکل از این نیست.

اما آن‌ها ۱۰ پرتاب آزاد به دست آوردند و ۵ پرتاب موفق داشته‌اند. این در شرایطی است که ما هم پرتاب‌های ناموفق‌مان ۵۰ درصد بود با این تفاوت که ما ۱۱ پرتاب گل نکرده بودیم و آن‌ها ۵ پرتاب!

این تفاوت تفکر مربیان است که بسکتبال و آمار را چگونه درک می‌کنند و می‌دانند.

در یک بازی که تنها ۱۰ دقیقه زمان دارید و هر تیمی زودتر به امتیاز ۲۱ برسد برنده بازی است، تک تک امتیازات و موقعیت‌ها ارزشمند هستند پس تیمی که پرتاب آزاد موفق داشته باشد برنده بازی خواهد بود. این قانون در بسکتبال ۵ علیه ۵ هم با اهمیت است.

 

۳- توپ‌های از دست رفته (Turnovers): از دیدگاه من اگر شما بین ۱۰ تا ۱۲ توپ را در بازی 3×3 از دست بدهید نمی‌توانید برنده بازی باشید! به طور کلی اگر شما توپ را از دست بدهید عملا در آن بازی مرده‌اید. این یعنی یک موقعیت خودتان را تقدیم به حریف کرده‌اید و باید مراحل زیر را طی کنید:

الف) بجنگید تا توپ برای تیم حریف گل نشود

ب) بجنگید تا مجدد مالک توپ شوید

پ) بجنگید تا گل بزنید.

هر باری که توپ را از دست بدهید باید مجدد این مراحل را تکرار کنید و اگر در تمامی آن‌ها موفق باشید تازه به امتیازآوری می‌رسید.

 

۴- شانس (Luck): مواردی در بسکتبال هستند که در کنترل تیم ما یا حتی تیم حریف نیستند و وابسته با شانس هستند. این می‌تواند داوری باشد! این بدین معنا نیست که داوری به نفع یا به ضرر ما از عمد سوت بزند. منظور این است که ممکن است داوری بنا به شرایطش در بازی صحنه‌ای را درست نبیند و اشتباه سوت بزند! او یک انسان است و همانند همه ما می‌تواند اشتباه کند اما اینکه این اشتباه به نفع یا به ضرر ما باشد بستگی با شانس دارد.

یا به عنوان مثال بازیکن بدون هیچ دقت و تمرکزی توپی را از نیمه یا حتی عقب‌تر پرتاب می‌کند و توپ بعد از برخورد به نوک حلقه به هوا می‌رود و بعد از دو سه بار چرخیدن دور سبد وارد سبد می‌شود.

اما اگر درست بازی کنید، شرایط را برای خودتان فراهم کنید و بازی را به شکلی پیش ببرید که اتفاقات به درستی برای شما رخ دهد، این اتفاقاتِ شانسی هرگز نمی‌تواند مانع پیروزی شما شود!

جمع‌بندی

به طور کلی ورزش بسکتبال 3×3 به خودی خود یک ورزش متفاوت با بسکتبال ۵ علیه ۵ است اما در عین حال می‌تواند به پیشرفت بازیکنان برای عملکرد بهتر در بسکتبال ۵ علیه ۵ کمک کند.

این ورزش جذاب و خاص که هدف اصلی آن گسترش بسکتبال در جامعه و شناخت بیشتر مردم با این رشته ورزشی است، صرفا برای نمایش و رقابت نیست و می‌تواند بهترین فضای تمرینی آن هم در شرایط مسابقه برای بازیکنان باشد.

علاوه بر این نقش مربیان اگرچه در این ورزش و در هنگام برگزاری مسابقه به چشم نمی‌آید اما باید به خوبی بتوانند به پیشرفت بازیکنان این رشته کمک کنند و در برنامه‌ریزی تاکتیک‌های تیمی بهترین عملکرد را داشته باشند؛ چرا که بازیکنان نمی‌توانند در مسابقه از نکات مربیان خود بهره ببرند و باید آنقدر به تمرکز و دقت در کارهای تیمی برسند که بتوانند از پس کارها به تنهایی بربیایند که این اون موجب خواهد شد تا بازیکنان از خلاقیت و هوش بالای بسکتبالی بهره‌مند شوند.

 

ترجمه و تالیف: شهریار مقدمی

مطلبی براساس کلینیک فیبا در رابطه با پیشرفت در بسکتبال 3×3 به تدریس مربی ولادا جوروویچ