تفاوت های مهم بسکتبال 3X3 نسبت به بسکتبال پنج علیه پنج
اکثریت افراد، بسکتبال را در قالب پنج علیه پنج تجربه کرده اند و بیشتر آموزش هایی که دیده اند برای استفاده در این سبک از بسکتبال بوده است. بسیاری از این دانش و آموخته های کسب شده بی شک کاربردی و قابل استفاده در بسکتبال 3X3 است؛ اما به دلیل برخی از تفاوت ها، نیاز است تا از دانش و آموخته های جدید پیروی شود تا بتوان در بسکتبال 3X3 موفق ظاهر شد.
در این مطلب قصد داریم تا به چند تفاوت مهم و ضروری مابین بسکتبال اورجینال (۵ علیه ۵) و بسکتبال 3X3 اشاره کنیم که دانستن آن ها باعث می شود تا شما بتوانید این دو سبک از بسکتبال را به شکلی جدا از هم بدانید و برای بسکتبال 3X3 به دنبال دانش جدیدی باشید تا با فرا گرفتن آن عملکرد بهتری از خود ارائه دهید.
آنچه در این مطلب می خوانید
محیط، کفپوش و توپ
فارغ از ایونت های سالنی، اکثریت مسابقات بسکتبال 3X3 در محیط باز (خارج از سالن) با کفپوش و توپ ویژه 3X3 برگزار می شود. از همین رو باید به چند نکته اساسی و مهم توجه کرد:
بازی در فضای باز دارای چالش های متفاوتی است که بازیکنان باید خود را برای آن آماده کنند. جریان باد، نور خورشید و سایه روشن های زمین در ایونت های روزانه در محل غیر مسقف این چالش را برای بازیکنان ایجاد می کند تا فضای متفاوتی را نسبت به بازی در سالن تجربه کنند. علاوه بر این بازیکنان هنگام دویدن و انجام انواع حرکات مختلف به دلیل باز بودن فضا، فشار بیشتری را برای مقابله با هوا تجربه می کنند؛ اگرچه این فشار هوا ناچیز است اما در طولانی مدت و در شرایطی که بازیکن دچار خستگی است، می تواند تاثیر خود را بر عملکرد او بگذارد. به همین جهت بازیکنان می بایست علاوه بر تمرین در فضای باز و عادت کردن به آن، بدن خود را از نظر استقامت و تنفس ارتقا دهند. ناگفته نماند با توجه به اینکه بسکتبال 3X3 ورزش جدیدی محسوب می شود، تحقیقات علمی کمتری بر روی آن انجام شده است و به همین دلیل نمی توان از نظر علمی به موضوع فشار هوا اشاره کرد و صرفا باید براساس تجربیات بازیکنان در سطوح مختلف استناد کرد.
علاوه بر محیط، دو عامل کفپوش و توپ در بسکتبال 3X3 نیاز به توجه ویژه ای دارد. جدا از ایونت هایی که همانند بسکتبال خیابانی بر روی آسفالت برگزار می شود، کفپوش استاندارد بسکتبال 3X3 تفاوت های زیادی با کفپوش سالنی دارد. این کفپوش که کمی نرم تر از کفپوش سالنی است، چسبندگی بیشتری دارد و به طور کلی اصطکاک بیشتری با کفش بازیکنان و توپ ایجاد می کند. به همین جهت بازیکنان این امکان را دارند تا فعالیت های خود را کنترل شده تر به نمایش بگذارند. علاوه بر این زیرسازی کورت بسکتبال 3X3 به مراتب متفاوت تر از کفپوش سالنی است و به همین دلیل حرکت هایی مانند پریدن، فرود آمدن و دویدن در بسکتبال 3X3 می تواند تجربه متفاوت تری داشته باشد؛ البته این تفاوت ها می تواند بسیار اندک و ناچیز باشد اما برای افرادی که قصد دارند تا به حرفه ای ترین شکل ممکن این ورزش را دنبال کنند می بایست به کوچک ترین جزئیات دقت شود.
اما شاید تفاوت بزرگ از نظر ابزار و تجهیزات بسکتبال 3X3، توپ آن باشد. توپی که هم وزن توپ ۷ بسکتبال اورجینال است اما سایز و اندازه آن معادل توپ ۶ است. این تفاوت موجب می شود تا بازیکنان به واسطه آن بتوانند حرکات نمایشی را همانند دانک آسان تر انجام دهند و 3X3 را به ورزشی جذاب تر تبدیل کنند. این تفاوت تنها به اندازه توپ محدود نمی شود و جنس توپ 3X3 به شکلی است که چسبندگی بیشتری را با دست بازیکنان و کفپوش ایجاد می کند و همین باعث می شود تا دریبل زدن و به دنبال آن حرکت بازیکنان سریعتر شود.
اما شاید مهمترین تاثیرگذاری در عملکرد بازیکن به واسطه تفاوت اندازه و جنس مربوط به کنترل راحت تر توپ باشد. بازیکنان به واسطه ابعاد کوچک تر و جنسِ دارای چسبندگی بیشترِ توپ می توانند توپ 3X3 را بهتر از توپ اورجینال بسکتبال بر روی کفپوش سالن کنترل کنند. همین موضوع باعث شده است تا بسکتبال 3X3 به ورزشی سرعتی تبدیل شود.
زمان و اندازه زمین
در مباحث آمادگی جسمانی و بدنسازی، دانستن مدت زمان و میزان فشار هر فعالیت از اهمیت بالایی برخوردار است. در بسکتبال اورجینال بازیکنان می بایست به طور مداوم اقدام به زدن استارت های سریع کنند و موقعیت خود را از دفاع به حمله و بلعکس تغییر دهند. آن ها هر بار که استارت می زنند باید سریعا مصافتِ حدودا ۲۰ متری را طی کنند و سپس فعالیت دفاع یا حمله خود را دنبال کنند. ضمن اینکه این فعالیت در مدت زمان حدودا ۴۰ دقیقه مفید صورت می گیرد.
اما در بسکتبال 3X3 کاملا با شرایطی متفاوت روبرو هستیم. هم زمین کوچک تر است و هم مدت زمان کمتری را بازیکنان درگیر بازی هستند. بازیکنان نیازی به استارت زدن و طی کردن مسافت ۲۰ متری ندارند و نیازی نیست حدود ۴۰ دقیقه مفید درگیر آن باشند. در 3X3 استارت های انفجاری سریعا به پایان می رسد و بازیکن نباید مسیر طولانی را طی کند اما در عین حال به دلیل سرعت بالای ورزش، بازیکن تعداد حرکات انفجاری بسیار بیشتری را نسبت به بسکتبال ۵ علیه ۵ تجربه می کند. از طرفی دیگر بازیکن ۱۰ دقیقه مفید را پیش رو دارد و می بایست انرژی خود را برای این مدت زمان تقسیم کند نه ۴۰ دقیقه! به همین جهت نوع بدنسازی و آمادگی جسمانی بسکتبال اورجینال و بسکتبال 3X3 تفاوت های بسیاری دارد.
زمان مالکیت توپ
در 3X3 مدت زمان مالکیت توپ نصف مدت زمان مالکیت در بسکتبال اورجینال (۲۴ ثانیه) یعنی ۱۲ ثانیه است. به همین منظور بازیکنان در 3X3 باید در ۱۲ ثانیه زمانی که در اختیار دارند سریعا به امتیاز برسند و این علاوه بر اینکه موجب می شود تا سرعت بازی افزایش یابد و مالکیت به مراتب بیشتر از بسکتبال اورجینال تغییر کند، امکان تلف کردن وقت را تا حد زیادی کاهش می دهد و تیمی که از نظر امتیازی جلوتر است نمی تواند زمان بیشتری را با گردش توپ منفعل بگذارد تا صرفا وقت سپری شود.
مهمترین نکته در این موضوع، سرعت تصمیم گیری و عمل بازیکنان است. بازیکنان با توجه به وقت محدودی که در زمان مالکیت در اختیار دارند باید خیلی سریعتر تصمیم بگیرند و حرکت کنند. ضمن اینکه تاکتیک های تهاجمی باید به شکلی طراحی و اجرا شوند که سریعا منجر به ایجاد فضا برای کسب امتیاز شوند و این امکان وجود ندارد تا همانند بسکتبال اورجینال شاهد حرکات متعدد بدون توپ بازیکنان در شرایطی که توپ ساکن است باشیم؛ به طور کلی همه چیز باید سریع و در عین حال مفید و کاربردی رخ دهد.
تعداد بازیکن
در بسکتبال ۵ علیه ۵ بازیکنان این فرصت را دارند تا بنا به تصمیم مربی مدت بیشتری را بر روی نیمکت سپری کنند، اما در بسکتبال 3X3 به دلیل اینکه تنها یک بازیکن روی نیمکت است، بازدهی و عملکرد بیشتری را از بازیکنان شاهد هستیم و همین عاملی است تا تیم ها از ۴ بازیکن با عملکرد خوب تشکیل شوند. گاها در تیم ها شاهد هستیم که بازیکن دوازدهم و یازدهم عملکرد ضعیف تری را نسبت به سایر بازیکنان دارند و شاید این موضوع به مراتب تاثیر کمتری بر عملکرد تیم بگذارد، بخصوص که مربی این امکان را دارد تا از آن ها در برخی از بازی های حساس استفاده نکند؛ حتی در شرایطی که بازیکنان اصلی تیم دچار آسیب دیدگی شوند و یا اخراج گردند از سایر بازیکنان استفاده می شود.
اما در بسکتبال 3X3 نمی توان از سه بازیکن خوب و یک بازیکن ضعیف استفاده کرد. می بایست همه بازیکنان عملکرد خوب و هماهنگی داشته باشند؛ چون بی شک توپ در اختیار همگی آن ها خواهد بود و با توجه به کم بودن تعداد نفرات، عملکرد دفاعی هر نفر تاثیر بسیار زیادی را بر دفاع تیمی خواهد گذاشت. به طور کلی می توان گفت که بسکتبال 3X3 نیاز به بازیکنانی دارد که همواره در حال پیشرفت هستند و می توانند در تیم خود حرفی برای گفتن داشته باشند؛ در غیر این صورت کل تیم دچار مشکل خواهد شد.
پایان بازی با امتیاز ۲۱
در بسکتبال 3X3 علاوه بر پایان زمان مسابقه، روش دیگری برای پایان بازی است؛ آن هم اینکه تیمی بتواند زودتر به امتیاز ۲۱ برسد. این شکل از پایان بازی موجب می شود تا بازیکنان در روند بازی تنها استراتژی ها و فشارهای خود را طبق زمان تعیین نکنند و براساس میزان امتیاز رد و بدل شده هم تصمیم گیری هایی را داشته باشند؛ علاوه بر این، اهمیت امتیازات بیش از پیش بالا می رود و به همین جهت بازیکنان کمترین اشتباه را باید داشته باشند و بهترین استفاده را از موقعیت های به دست آمده ببرند. در بسکتبال 3X3 پرتاب های آزاد با توجه به قوانین و محدودیت های خطایی بی نهایت با اهمیت است.
محدودیت خطایی
در بسکتبال 3X3 برخلاف بسکتبال اورجینال که بعد از اتمام محدودیت خطای تیمی (۵ خطائه شدن تیم) به تیم مقابل دو پرتاب آزاد داده می شود، شرایط خطایی بسیار متفاوت تر است همین موجب می شود تا استراتژی تیم ها نسبت به بسکتبال اورجینال بسیار متفاوت تر باشد و تیم ها را به آگاهانه دفاع کردن و اجتناب از خطاهای غیر ضروری مجبور کند.
در 3X3 تیم خطا کننده بعد از ۶ خطای تیمی یک پرتاب آزاد، بعد از ۷ خطای تیمی دو پرتاب آزاد و بعد از ۱۰ خطای تیمی دو پرتاب آزاد همراه با مالکیت جریمه می شود. این شکل از جریمه ها باعث می شود تا هم تیم های مدافع آگاهانه تر در دفاع عمل کنند و اساسا نتوانند از سیستم هایی مانند Hack-A-Shaq استفاده کنند و هم از طرفی تیم های مهاجم تلاش کنند تا با خلق موقعیت هایی تیم حریف را به خطا وا دارند.
نوع اعلام خطاها
خطاها در بسکتبال 3X3 به نسبت بسکتبال اورجینال با سختگیری کمتری اعلام می شود و به شکلی باعث فیزیکی تر بودن این سبک از بسکتبال می شود. به همین جهت بازیکنان علاوه بر اینکه از نظر بدنی می بایست آماده باشند، باید با توجه به سرعت بازی اتفاقات را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارند و سریعا به کار خود بپردازند؛
منظور از این نکته این است که اگر برخوردی صورت بگیرد، شما نمی توانید در حین بازی به داور اعتراضی داشته باشید زیرا این غفلت موجب می شود تا تیم شما گل بخورد. به همین منظور می بایست از نظر فکری آماده بود و اصطلاحا بازیکن از Mental Toughness مناسبی برخوردار باشد.
جمع بندی
بسکتبال 3X3 به عنوان یک ورزش جدید که به دلیل محبوبیت زیاد توانست در طی ۱۰ سال از زمان ابداع رسمی خود به المپیک راه پیدا کند، سبک متفاوتی از بسکتبال را با چاشنی سرعت و هیجان ارائه می دهد. به همین منظور دارای تفاوتی است که در بالا به آن اشاره کرده ایم تا شما با دانستن این تفاوت ها بتوانید از نظر فنی خود و تیمتان را برای یک رویداد و ایونت بسکتبال 3X3 به شکل کاملا حرفه ای و متناسب با این ورزش آماده کنید.
با تشکر از سویل رضائیان که در نوشتن این مطلب ما را یاری کرد.